Interview met rechter Marjolein van Sprundel – rechter Familie-Jeugd, Rechtbank Zeeland-West-Brabant  

Hoewel het momenteel relatief rustig is binnen de verplichte zorg, typeert rechter Marjolein van Sprundel de huidige situatie als ‘de stilte voor de storm’. Achter de schermen wordt namelijk gewerkt aan wetswijzigingen die naar verwachting aanzienlijke gevolgen kunnen hebben voor professionals in het veld.  

“Dit voorjaar is de internetconsultatie afgerond voor wijziging van de Wet verplichte ggz en Wet zorg en dwang. Nu is het afwachten wat daar precies mee gebeurt,” vertelt Van Sprundel, voorzitter van de Expertgroep Verplichte Zorg binnen de rechterlijke macht. “De veranderingen variëren van kleine aanpassingen tot meer fundamentele herzieningen. Sommige lijken klein van impact, anderen kunnen in de praktijk wel degelijk een groot verschil maken.”  

Naar één gezamenlijke crisismaatregel  

Een van de meest in het oog springende voorstellen is de beoogde afstemming tussen de Wet zorg en dwang (Wzd) en de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz). De bedoeling is om te komen tot één gezamenlijke crisismaatregel.  

“Onder de Wzd kennen we nu de inbewaringstelling en onder de Wvggz de crisismaatregel,” licht Van Sprundel toe. “Het idee is om deze te bundelen tot één spoedprocedure. Dat zou de praktijk kunnen vereenvoudigen; zeker voor cliënten die nu tussen beide regimes in vallen. De focus komt meer te liggen op de vraag óf er sprake is van een crisis en niet meteen op de vraag waar iemand geplaatst moet worden. Die afweging volgt later.”  

Kortere termijnen, snellere besluitvorming  

Ook de termijnen worden aangescherpt. Binnen de Wzd geldt nu een maximale termijn van zes weken voor de inbewaringstelling; die zou worden teruggebracht naar drie weken net als in de Wvggz. De beslistermijnen in de Wvggz zijn ook korter, namelijk drie dagen, dan in de Wzd en de verwachting is dat ook de Wzd-partijen sneller zullen moeten handelen.  

“Dat roept praktische vragen op,” zegt Van Sprundel. Het idee is naar mijn inziens goed, de uitvoering mag nog beter worden doordacht.”  

Daarnaast moet het eenvoudiger worden om van het ene naar het andere rechtsgebied over te stappen. In het wetsvoorstel zijn artikelen opgenomen die de doorwerking tussen Wzd en Wvggz beter moeten regelen. Toch ziet Van Sprundel nog onduidelijkheden:  

“ Zo bestaat het idee om, indien in eerste instantie door het CIZ verzet wordt geconstateerd en derhalve een verzoek wordt ingediend voor een rechterlijke machtiging bij de rechter en de rechter vervolgens constateert dat er geen verzet is, de rechter dan ook meteen een artikel 21 beslissing te laten nemen. Dit voorkomt dat er weer een nieuwe procedure moet worden opgestart bij het CIZ. De precieze uitwerking van dit idee vraagt echter nog wel om finetuning.”  

Wilsbekwaamheid en zelfbinding  

Wilsbekwaamheid blijft een belangrijk thema in de huidige wetsvoorstellen. Of dit artikel uiteindelijk wordt aangepast of geschrapt, is nog niet duidelijk. Tegelijkertijd is er vanuit de wetgever veel aandacht zelfbinding, waarmee cliënten meer invloed krijgen op hun wensen en beslissingen. Ook de regie-instrumenten worden onder de loep genomen en zouden in de toekomst een andere vorm of positie kunnen krijgen.  

Nog geen nieuwe praktijk, maar wel voorbereiding  

De aangekondigde wijzigingen kunnen ingrijpend zijn, maar Van Sprundel benadrukt dat we ons nog in de voorbereidingsfase bevinden. “De internetconsultatie is afgerond, maar het is onzeker wanneer de wetgeving daadwerkelijk in werking treedt. Met het huidige politieke klimaat kan dat zomaar nog een of twee jaar duren. Voor nu liggen de actualiteiten op het gebied van zorgzaken dus vooral op het niveau van jurisprudentie. Zo zijn er het afgelopen jaar een aantal uitspraken verschenen op het gebied van de deelbeschikking, ECT, termijnen, het horen van betrokkene, onderzoek in persoon en het weigeren van een advocaat door betrokkene.  

Cursus Actualiteiten Verplichte Zorgzaken  

Wil je meer weten over de laatste jurisprudentie op het gebied van zorgzaken en het aankomende wetsvoorstel? Rechter Marjolein van Sprundel verzorgt samen met Jessica Janssen op 27 november bij Studiecentrum Kerckebosch de cursus Actualiteiten Verplichte Zorgzaken, speciaal bedoeld voor professionals binnen de verplichte zorg en het juridische domein.  

  

[Interview oktober 2025]