Mag u zonder toestemming van foto’s van een bedrijfsuitje delen op LinkedIn? En als u vermoedt dat een werknemer alcohol of drugs heeft gebruikt, mag u dan een test afnemen? Bent u als werkgever verplicht om de thuiswerkplek van uw werknemers te betalen of mag u de kosten hiervoor (gedeeltelijk) terugvorderen bij de werknemer? De Arbowet is bedoeld om werknemers te beschermen, en verbindt u als werkgever aan diverse regels en procedures. Zo zijn deze 5 dingen niet toegestaan vanuit de Arbowet.
Kennistest voor arboprofessionals
We schrijven dit artikel naar aanleiding van onze Arbowetweter Kennisquiz. Die quiz hebben wij opgezet voor arboprofessionals om hun kennis te testen over allerlei praktische toepassingen van de Arbowet. De test bestaat uit 12 stellingen waarbij deelnemers moesten aangeven of die waar of niet waar zijn. De test is samengesteld door de redactie van de Arbowetweter.
Meer dan 1.000 arboprofessionals hebben inmiddels meegedaan. De deelnemers gaven gemiddeld op iets meer dan 8 van de 12 vragen het goede antwoord. Na het invullen kregen alle deelnemers de juiste antwoorden met een toelichting per e-mail toegestuurd.
Wist u dit al over de toepassing van de Arbowet?
Vanuit de Arbowet en andere geldende wetgeving, zoals het Burgerlijk Wetboek en de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), zijn werkgevers aan allerlei regels gebonden. In de Arbowetweter Kennisquiz komen een aantal van die regels naar voren. De onderstaande vijf stellingen zijn gebaseerd op stellingen uit deze quiz.
1. U mag een werknemer die aan rellen deelneemt niet zomaar ontslaan
Stel: uw werknemer is na het werk fysiek aanwezig bij rellen in een voetbalstadion. U mag de werknemer dan niet zomaar (op staande voet) ontslaan op grond van dit wangedrag. Dit mag alleen bij aanvullende omstandigheden als de rellen zich buiten werktijd voordoen. Werknemers hebben vanuit de Grondwet het recht op vrijheid van meningsuiting en het recht om te demonstreren. Als werkgever heeft u dus weinig te zeggen over wat uw werknemer in zijn vrije tijd doet.
Toelichting. Ontslag op staande voet is en blijft een uitzondering. Dit is alleen toegestaan als uw werknemer bijvoorbeeld een voorbeeldfunctie heeft (zoals leraar of politicus) of als hij of zij door het relschoppen in de gevangenis zit en dus niet naar het werk kan komen. Wat wel mogelijk is, is een ontslag met wederzijds goedvinden. Dit betekent dat werknemer en werkgever samen afspraken maken over het einde van het dienstverband, zoals de opzegtermijn en een ontslagvergoeding.
2. U mag niet zomaar een portret van een werknemer op social media plaatsen
Volgens de AVG mag dit niet zonder uitdrukkelijke toestemming van de werknemer. Of het nu gaat om een plaatsing in op de ‘Over ons’-pagina op uw website of een plaatsing op social media, u mag niet zomaar foto’s van werknemers delen op het internet. Zelfs op het (interne) intranet is dit niet toegestaan zonder toestemming van de werknemer. Hetzelfde geldt voor het delen van filmpjes waarop een of meerdere werknemers zichtbaar zijn.
Toelichting. Op een foto kunnen mensen eenvoudig geïdentificeerd worden. Een foto geldt daarom als een bijzonder persoonsgegeven. Volgens de AVG moet mogen deze gegevens alleen gedeeld worden als de persoon in kwestie (in dit geval de werknemer) hier toestemming voor geeft. Kortom, deel dus nooit klakkeloos een foto van een gezellig bedrijfsfeest op LinkedIn. Vraag eerst de werknemers die op de foto staan om toestemming.
3. U mag niet zonder toestemming een alcohol- of drugstest afnemen
Vermoedt u dat een werknemer alcohol, drugs of bepaalde geneesmiddelen heeft gebruikt? Dan is het niet toegestaan om een test af te nemen. Het komt regelmatig voor dat werkgevers hun werknemers controleren op drugsgebruik, maar dit is in strijd met de AVG. De uitkomst van zo’n test zijn medische gegevens en dus bijzondere persoonsgegevens. Alleen als er sprake is van een wettelijke uitzondering is het afnemen van een drugs- of alcoholtest toegestaan zonder uitdrukkelijke toestemming. Deze wettelijke uitzondering geldt nu alleen voor bepaalde beroepsgroepen zoals piloten of politieagenten. Mogelijk gaat de strenge regelgeving binnenkort versoepeld worden. Momenteel loopt er een wetgevingstraject voor meer testen op alcohol en drugs. Op basis van de beoogde wetswijziging wordt het voor bepaalde functies en beroepsgroepen die onder het Besluit risico’s zware ongevallen 2015 (Brzo 2015) vallen mogelijk om op alcohol en drugs te testen. Als voorwaarde geldt wel dat er een duidelijk beleid is geïmplementeerd binnen de organisatie. Lees er hier meer over.
4. U mag werknemers niet verplichten om vakantie op te nemen
Is een bepaalde periode op het werk extra druk en heeft u daarom liever niet dat werknemers in die tijd vakantie nemen? Dan mag u alsnog uw werknemer niet verplichten om buiten die periode om vakantiedagen op te nemen.
Toelichting. In principe mogen werknemers altijd zelf bepalen wanneer zij vakantie inplannen. Werknemers doen hier zelf een voorstel voor en u mag dat voorstel als werkgever alleen weigeren als u daar een goede reden voor heeft. U mag altijd aangeven wanneer u het liefst zou hebben dat werknemers vakantie nemen, maar werknemers hebben daarin een eigen keuze. Alleen in uitzonderlijke situaties is het mogelijk om een werknemer vakantie in een specifieke periode te ontzeggen, bijvoorbeeld omdat zwaarwegende bedrijfs- en dienstplannen zich hiertegen verzetten.
5. Het is niet toegestaan om werknemers te verplichten tot het coronavaccin
Hier is veel over te doen geweest de afgelopen jaren. De keuze of iemand zich wel of niet laat vaccineren tegen het coronavirus, is vrijwillig. Zo staat er in de Nederlandse Grondwet dat alle Nederlanders recht hebben op lichamelijke integriteit en op eerbiediging van hun privéleven. Dit betekent dat de overheid niet kan verplichten dat alle Nederlanders zich moeten laten vaccineren, maar ook een werkgever mag dit niet.
Toelichting. Werkgevers hebben een vergaande zorgplicht jegens hun werknemers. Een werkgever kan in sommige gevallen zelfs aansprakelijk gesteld worden als hij door het nemen van maatregelen schade redelijkerwijs had kunnen voorkomen. Zo is laatst de eerste werkgever aansprakelijk gesteld voor een werknemer met long-covid. Maar uiteindelijk kunnen werkgevers slechts beperkt invloed uitoefenen op hun werknemers en hun wens tot vaccinatie.
Meer weten over de correcte toepassing van de Arbowet?
Uit de Arbowet vloeit een groot aantal regels voort die u als Arbo-professional moet opvolgen. Waar moet u zoal op letten? Hoe voorkomt u dat u iets over het hoofd ziet? Blijf op de hoogte van actuele wet- en regelgeving en wijzigingen daarin; neem een abonnement op de online Arbowetweter.
Wilt u uw kennis rondom specifieke Arbo-onderwerpen vergroten? Bekijk onze trainingsagenda op het gebied van Arbo & Veiligheid en schrijf u vandaag nog in voor een van onze cursussen rondom dit onderwerp. Zien we u daar?
