Forensisch accountant Frank Cederhout (Deloitte Forensic & Financial Crime) over goed en effectief fraudeonderzoek
Als fraudeonderzoeker moet je de scope van het onderzoek niet groter maken dan nodig is. “Maar je mag ook geen afslagen nemen om het probleem kleiner te houden,” zegt forensisch accountant Frank Cederhout, spreker in de Kerckebosch-leergang Management van Fraudeonderzoeken.
De komende weken verschijnt een reeks van drie korte interviews over het management van complexe fraudeonderzoeken. Lex van Almelo vraagt drie experts uit de publiek en private sector naar tips voor de praktijk. De derde in deze reeks interviews is met Frank Cederhout. Hij is één van de docenten van de Leergang Management van fraudeonderzoeken en behandelt het onderwerp: Het structureren van het onderzoeksproces, hoe waarborgt u (verder) de kwaliteit?
Risico op gewenste uitkomst
“Als een onderzoek naar vermeende fraude of corruptie alleen maar wordt gebruikt om de buitenwereld te laten zien dat de kwestie is onderzocht, neemt het risico op een gewenste uitkomst toe. Bij echt, onafhankelijk onderzoek bekijk je ook zaken die de klant niet leuk vindt en rapporteer je daar ook over. Als onderzoeker moet je de scope van een onderzoek niet groter maken dan nodig is. Maar je mag ook geen afslagen nemen om het probleem kleiner te houden dan het is.”
Patronen van fraude en corruptie
“Soms verloopt het onderzoek niet zorgvuldig, omdat de onderzoeker bijvoorbeeld de te onderzoeken persoon niet informeert, niet vraagt om commentaar of ten onrechte conclusies trekt. Je kunt de kwaliteit waarborgen met een strakke methodologie, waarin alle essentiele stappen van een onderzoek staan. Daardoor kun je later ook iedere onderzoeksstap uitleggen. ”
“Vroeger werden administraties, documenten en mails handmatig geanalyseerd. Nu geef je de computer voorbeelden en patronen van fraude, zodat de computer die kan detecteren. De accountant bedenkt daarbij wat de mogelijke patronen zijn en dataspecialisten vertalen die vervolgens naar een model dat de financiële administratie doorzoekt om mogelijke frauduleuze transacties te identificeren. Het kan bijvoorbeeld vreemd zijn dat een handelsagent vooraf wordt betaald, want dat gebeurt normaal gesproken pas achteraf. Maar bij corruptie en omkoping hebben agenten vooraf geld nodig om de overheidsfunctionaris om te kopen. Uiteindelijk kijkt er altijd een mens of er inderdaad sprake is van onregelmatigheden.”
Doe fraudeonderzoek samen
“In Nederland is een vaktechnische discussie ontstaan over welke beroepsgroep het beste is toegerust om intern onderzoek uit te voeren en organisaties te helpen bij signalen van fraude of corruptie. Beroepsgroepen moeten volgens mij samenwerken en zorgen dat voor ieder onderzoek de juiste capaciteiten worden ingezet. Als de samenwerking tussen accountants en advocaten niet goed verloopt, bestaat het risico dat je dingen over het hoofd ziet. Ik zie gelukkig steeds meer dat de verschillende bloedgroepen gezamenlijk optrekken bij dit soort onderzoek en elkaars kennis en kunde versterken.”
Samenwerking: invloed op randvoorwaarden
“De samenwerking met het Openbaar Ministerie, de FIOD of buitenlandse toezichthouder loopt via advocaten. Samenwerken met een advocaat of de toezichthouder verandert weinig aan het onderzoek zelf, maar kan wel invloed hebben op de randvoorwaarden, zoals de communicatie en de scope. Leg in ieder geval altijd vast welke feiten je hebt gevonden en hoe je die hebt vastgesteld.”
Proactief met interne beheersing
“Ik zie dat de aandacht langzaam verschuift naar proactief optreden, zodat fraude eerder wordt ontdekt en er tijdig kan worden ingegrepen. Maar als de interne beheersing op orde is, heb je niet de garantie dat je fraude voorkomt. Iemand die wil frauderen, omzeilt de interne beheersingsmaatregelen gewoon. En bij samenspanning zijn veel interne beheersingsmaatregelen per definitie kansloos. Door te investeren in detectie kunnen fraudes worden ontdekt wanneer ze ontstaan. Daarvoor kun je dezelfde technieken gebruiken als in forensische onderzoeken.”
Tips
- Maak een frauderisicoanalyse en zorg voor de juiste balans tussen preventieve, detectieve en reactieve maatregelen.
- Schakel de personen met de juiste capaciteiten in voor het (echte onafhankelijke) onderzoek.
- Werk samen met andere disciplines.
Meer interviews over het management van fraudeonderzoek
Nieuwsgierig geworden? Lees snel verder:
"Aansprakelijk dreigt bij gebrek aan hoor en wederhoor"
U ontvangt automatisch nieuwe updates in uw inbox. Ook brengen we u regelmatig op de hoogte van relevante producten en diensten (max. 2x per week).